Στις 30 Μαρτίου 2015 πέρασα ένα αξέχαστο πρωινό στα Νέα Εκπαιδευτήρια Γ. Μαλλιάρα, με τα παιδιά, τους δασκάλους και γονείς των παιδιών της Ε’ Δημοτικού. Ήμουν καλεσμένη τους με αφορμή το βιβλίο μου “Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Έχοντας συνεργαστεί άψογα με τους δασκάλους των παιδιών και προετοιμάζοντας την επίσκεψή μου 3 σχεδόν μήνες πριν, η συγκεκριμένη εμπειρία εξελίχθηκε σε ένα ενδιαφέρον διαδραστικό happening 150 περίπου ατόμων, μαθητών, γονέων, δασκάλων και άλλων συνεργατών. Παράλληλα, μια υπέροχη “βυζαντινή” γωνιά στήθηκε με αγάπη και μεράκι στο χώρο της βιβλιοθήκης του σχολείου από τα χαρισματικά αυτά παιδιά και τους άξιους δάσκάλους τους, Δήμητρα Γκούβα, Κωνσταντίνα Καραθανάση, Αργύρη Κασελούρη και Θωμαή Προδρόμου.

Η κεντρική ιδέα ήταν να «ταξιδέψουμε» στη Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη βιωματικά, με όλες τις αισθήσεις μας. Έτσι όπως ταιριάζει στους ανήσυχους και διψασμένους για τη χαρά της γνώσης και την απόλαυση της περιήγησης μικρούς (και όχι μόνο) ερευνητές της ιστορίας. Αφού, λοιπόν, έγιναν οι απαραίτητες συστάσεις μεταξύ μας και απάντησα στις ερωτήσεις των παιδιών για το βιβλίο και τη μαγευτική περιπέτεια της συγγραφής και της έκδοσης, δημιουργήθηκαν -με τη βοήθεια των δασκάλων τους- 5 ομάδες, μία για κάθε αίσθηση, με το δικό της δημιουργικό «καθήκον» η κάθε μία. Ο χρόνος που είχαν στη διάθεσή τους ήταν περίπου 80 λεπτά. Μετά συγκεντρωθήκαμε πάλι ως ολομέλεια και κάθε ομάδα παρουσίασε στις υπόλοιπες τη δουλειά της. Το αμφιθέατρο έσφυζε από ζωή, ιδέες και δεξιότητες που έπρεπε να μεταμορφώσουν τις ιδέες σε πράξη άμεσα και ευρηματικά. Και βέβαια όλο αυτό έπρεπε να συμβεί σε πνεύμα συνεργασίας και συμπληρωματικότητας. Καθόλου απλό, καθόλου εύκολο…Αλλά όχι ακατόρθωτο!

Οι φωτογραφίες αποτυπώνουν μερικά μόνο στιγμιότυπα της δράσης. Μια δράσης που πραγματικά δεν άφησε καμία αίσθηση παραπονεμένη. Νιώθω τυχερή και ευγνώμων που μοιράστηκα μαζί με παιδιά, τους γονείς και τους δασκάλους τους αυτήν την ξεχωριστή εμπειρία. Που μου χάρισαν, για άλλη μια φορά, την έμπρακτη απόδειξη της πραγματοποίησης του οράματος που είχα για το συγκεκριμένο βιβλίο, όταν το έγραφα, όταν αγωνιζόμουν να πείσω για την έκδοσή του, όταν τελικά, μετά από τον κόπο και την εμπιστοσύνη πολλών άξιων συνεργατών στις εκδόσεις Πατάκη, το είδα ακόμη και να βραβεύεται.

Δεν είναι λίγο να βλέπεις να παίρνει σάρκα και οστά μπροστά σου, από τόσους ανθρώπους που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν γνώριζες, το όνειρό σου για μια παιδαγωγική διεργασία με νόημα, ενεργητική δράση, ζωντάνια και συμμετοχικότητα, με αποτύπωμα ανεξίτηλο στο χρόνο και στις καρδιές. Γιατί αυτό που συνέβη εκείνη τη μέρα είμαι βέβαιη ότι αρκετοί από τους παρευρισκόμενους, μικρούς και μεγάλους, θα το θυμούνται ως μια ευχάριστη και διαφορετική ανάμνηση μιας σχολικής ημέρας. Και αυτό μετράει για μένα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ανταμοιβή. Τους ευχαριστώ θερμά όλους. Και παραθέτω το concept της δράσης για όσες και όσους θα ήθελαν να το αξιοποιήσουν με τις δικές τους ομάδες παιδιών, ταξιδεύοντας βιωματικά σε όποιο χωροχρόνο της Ιστορίας επιλέξουν.

ΟΜΑΔΑ: ΟΡΑΣΗ

«Ήσαν δύο τινές παίδες πατρός ενός…». Κάπως έτσι ξεκινούσαν τα παραμύθια που έλεγαν οι βυζαντινοί. Τα αφηγούνταν κυρίως οι μητέρες, οι τροφοί και οι γιαγιάδες, για να ηρεμήσουν και να κοιμίσουν τα παιδιά. Πολλά βυζαντινά παραμύθια ήταν…«μεταμφιεσμένοι» αρχαίοι ελληνικοί μύθοι, ή μύθοι του Αισώπου διασκευασμένοι σύμφωνα με τη χριστιανική ηθική. Άλλα μιλούσαν για ανθρώπους που μεταμορφώνονταν σε άλογα, ή για ζώα, στοιχεία της φύσης, αλλά και άψυχα αντικείμενα, που -μυστήριο πως- αποκτούσαν ανθρώπινη φωνή και συναισθήματα. Συνήθιζαν, επίσης, να διηγούνται αστείες και διδακτικές ιστορίες από τους Βίους των Αγίων και από την καθημερινή ζωή, γελοιοποιώντας ανθρώπινα πάθη και ελαττώματα, όπως την ψευτιά, την κλεψιά, τη φιλαργυρία, κ.ά…Σταδιακά έγιναν δημοφιλή τα παραμύθια για αντρειωμένα βασιλόπουλα και πεντάμορφες βασιλοπούλες, αλλά και για «κακούς» δράκους που προκαλούσαν καταστροφές και έβαζαν σε μπελάδες τους «καλούς» ήρωες. Ωστόσο «…μήτ’ εγώ ήμουν εκεί, μήτε σεις να το πιστέψετε!». Κάπως έτσι τελείωναν τα βυζαντινά παραμύθια.

Γράψτε ένα δικό σας βυζαντινό παραμύθι, χρησιμοποιώντας τις λέξεις – κλειδιά: Ακρίτας, αμπέλι, ενέδρα, Αγία Σοφία, θησαυρός, καταιγίδα, αυτοκράτειρα, Κωνσταντινούπολη, αλεπού, λιμάνι. Εικονογραφήστε τα βασικά του «επεισόδια».

ΟΜΑΔΑ: ΓΕΥΣΗ

Με ψαλίδι, κόλλα και εικόνες από περιοδικά, ετοιμάστε ένα λαχταριστό τραπέζι στο…χαρτόνι με την τεχνική του κολλάζ, χρησιμοποιώντας τρόφιμα που γνώριζαν, μαγείρευαν και έτρωγαν οι Βυζαντινοί. Ό,τι δεν βρείτε σε έτοιμη εικόνα, ζωγραφίστε το με τους μαρκαδόρους σας! Μπορείτε να πάρετε ιδέες και από τις σελίδες 67, 68, 72 και 75 του βιβλίου «Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη».

ΟΜΑΔΑ: ΑΚΟΗ

Από το μουσικό CD «Τ’ αηδόνια της Ανατολής – Τραγούδια Θράκης και Μικράς Ασίας» ακούστε το ακριτικό τραγούδι «Μοναχογιός ο Κωνσταντής» (περιοχή Προποντίδας). Προσπαθήστε να δραματοποιήσετε το τραγούδι ή να το παρουσιάσετε με παντομίμα. Πρώτα όμως, μπείτε σε ρόλο σκηνοθέτη και καταγράψτε πώς θα «στηθεί» το δρώμενο σε όλες τις πτυχές του: πόσους «ηθοποιούς» θα χρειαστείτε, τι έπιπλα, κοστούμια και αντικείμενα, πώς θα κινηθούν οι πρωταγωνιστές σας στο χώρο, τι εκφράσεις θα παίρνει το πρόσωπό τους κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, κ.τ.λ.. Μπορείτε να πάρετε ιδέες και από τις σελίδες 21, 32, 33, 45 του βιβλίου «Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη».

ΟΜΑΔΑ: ΟΣΦΡΗΣΗ

Κάτι ύποπτο συμβαίνει έξω από τα τείχη της Βασιλεύουσας και ως ανοιχτομάτηδες βυζαντινοί φρουροί…μυριστήκατε τον κίνδυνο. Ετοιμάστε ένα σχέδιο και ένα χάρτη άμυνας, για να αποκρούσετε ξαφνική επίθεση των εχθρών από ξηρά και θάλασσα. Το έργο σας θα μπορούσε να είναι και τρισδιάστατο, αξιοποιώντας ανακυκλώσιμα υλικά. Εφόδιά σας οι μαρκαδόροι, χαρτιά και χαρτόνι, οι σελίδες 12, 16, 29, 48, 49, 64, 65, 66 του βιβλίου «Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη» και φυσικά η φαντασία σας!

ΟΜΑΔΑ: ΑΦΗ

Δημιουργήστε ένα αυτοσχέδιο δείγμα βυζαντινής τέχνης (όχι αναγκαστικά θρησκευτικού περιεχομένου) με τη μέθοδο του ψηφιδωτού. Μπορεί το έργο σας να «αφηγηθεί» μια ιστορία εμπνευσμένη από τα βυζαντινά χρόνια, ολοκληρωμένη ή ένα μέρος της, πραγματική ή και φανταστική; Εφόδιά σας τα χρωματιστά χαρτιά γλασέ και μεταλλιζέ, ένα λευκό χαρτόνι, κόλλες, ψαλίδια, οι σελίδες 36, 37, 42, 43 του βιβλίου «Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη» και φυσικά η φαντασία σας!